Tine en Bart kochten een oude hoeve met een stal en een aanpalende schuur in vakwerk.
Het hoofdgebouw en de stal renoveren, bleek duurder en minder interessant dan nieuwbouw, maar de schuur wilden ze graag behouden en restaureren.
Architect Peter Vos van de Barchi architectengroep stelde een gecombineerde oplossing voor: restauratie van de schuur tot leefruimte met een aanbouw in strobalen voor het nachtgedeelte. Het vakwerk van de schuur wordt opgevuld met een mengsel van hennep en kalk.
Voorlopig wonen Bart en Tine nog in de oude hoeve met lage plafonds en kleine ramen, terwijl vlak voor hun neus een strobalenwoning is verrezen. Na oplevering van de nieuwbouw en het gerestaureerde gedeelte, worden de resterende gebouwen afgebroken om plaats te maken voor meer (moes)tuin.
Bij deze strobouw wordt vertrokken van een houtskelet dat als bouwpakket op de werf geleverd werd. Het skelet is zo geconstrueerd dat de extra hard samengeperste strobalen er precies in passen. Het stro zorgt voor een goede, natuurlijke isolatie. Het stro wordt dan later met leem bepleisterd. Zowel het stapelen van het stro als het lemen ervan kunnen perfect zelf uitgevoerd worden en Tine en Bart trachten dit dan ook zoveel mogelijk te doen.
Duurzaam en ecologisch bouwen stuit onterecht nog op tal van vooroordelen. "Nee, een huis van stro trekt niet meer ongedierte aan dan een ander en het is ook niet extra brandbaar", zegt Tine. "Tenminste als het met leem is bestreken. Op de werf moet je wel uitkijken met vuur." Bart vult aan: "Het klinkt fragiel, een huis van hout, stro en leem, maar het is even stevig als een conventioneel huis."
Bart en Tine kozen voor deze manier van bouwen omdat het past bij het karakter van de oude schuur. "Vroeger bouwden de mensen met het materiaal dat ter plaatse beschikbaar was", zegt Tine. "Hout, leem, stro. Geïnspireerd door die natuurlijke materialen zijn we op zoek gegaan naar een constructie die daarbij zou passen. Bovendien wilden we een woning die zo weinig mogelijk energie verbruikt. Zo kwamen we bij strobouw uit, de perfecte match."
Op deze manier bouwen is een veel socialer gebeuren dan conventioneel bouwen. Bouwers helpen bouwers: voor de strobouw en het lemen volg je een workshop op een andere werf, waardoor de andere bouwheren geholpen worden en de beginnelingen het vak leren. "Onze architect heeft een missie", zegt Tine. "Hij wil het bouwen terug dichter bij de mensen brengen. Met huizenbouw is het gegaan zoals met brood bakken: we zouden het allemaal zelf wel kunnen, maar we zijn ervan vervreemd. Terwijl het veel voldoening geeft om zelf de handen uit de mouwen te steken. Het brengt mensen echt samen: we krijgen veel hulp van vrienden en familie, ondanks de scepsis van sommigen over onze materialen. Zij zullen wel bijdraaien als ze het resultaat zien."
Zijn er nog voordelen aan deze manier van bouwen? Bart lacht. "Een beetje tot wanhoop van onze architect is het ook een heel flexibele manier van bouwen. Wij blijven maar schuiven met de plaats van de binnenmuren wanneer we weer eens een ander idee hebben over de inrichting."
Wie zijn Tine en Bart en wat is hun idee voor 2020?
Beiden zijn 36 jaar en werken buitenshuis.
Tine's idee voor 2020: "Ik hoop dat iedereen tegen die tijd de dingen in de juiste volgorde doet: eerst zoveel mogelijk energie besparen en zo goed mogelijk isoleren en dan pas investeren in hernieuwbare energie. Wij trachten alvast zo weinig mogelijk energie te verspillen. Tegen 2020 willen we ook nog meer producten van eigen kweek eten."
Barts idee voor 2020: "Bij het afbreken van de bestaande gebouwen stootten we onder andere op asbest. Dat deed me er bij stilstaan dat onze generatie de vervuiling van de vorige generatie moet opruimen. Dat zullen toekomstige generaties ons alvast niet kunnen verwijten: stro, hennep, leem en hout vergaan in de natuur en zorgen voor nieuw leven."
Wat hebben we geleerd?
Gebruik lokale materialen
Het stro komt van vlakbij, onder andere van een akker van Barts vader. Eigenlijk is het net als de hennepvezel een afvalproduct, dat als strooisel in stallen wordt gebruikt. Het stro is wel speciaal geperst en de hennepvezels zijn ook op de bouw afgestemd.
Door met lokale producten te werken, beperk je de CO2-voetafdruk van het bouwen aanzienlijk, want er is bijna geen transport nodig.
Lage-energiebouw
Conventionele bouwmaterialen zoals baksteen en cement vergen veel input van fossiele energie en isoleren maar matig. Bart en Tine kozen voor natuurlijke materialen, met naast hout, stro en hennep bijvoorbeeld vlaswolisolatie in het hellend dak van de schuur. Door een perfecte luchtdichting en het gebruik van hernieuwbare energie (zonneboiler, pelletkachel) kunnen ze bijna CO2-neutraal bouwen en verwarmen.
Doe het zelf
Het stro tussen de dakspanten leggen, dat lukt op een dag en daarna is de bouw waterdicht door het overhangende dak. Het stro stapelen in de muren gaat ook vlot, in het lemen kruipt al wat meer werk. Maar veel handen maken licht werk. Enige voorwaarde is een beetje van aanpakken weten en wat familie en vrienden kunnen optrommelen. Zo ging het vroeger toch ook?
