In 2018 werden maar liefst 8 “Jong redt Oud”-projecten gerealiseerd waarin 482 Limburgse jongeren actief aan de slag gingen met erfgoed in hun eigen omgeving. Ze hielpen eigenhandig bij het herstel en het onderhoud van het erfgoed en zetten het in de kijker.
“Het lot van ons erfgoed ligt in de handen van de volgende generaties. We hebben er dan ook alle belang bij hen al op jonge leeftijd in contact te brengen met het lokale erfgoed. Zo ontwikkelen ze een affiniteit voor erfgoed, krijgen ze inzicht in het verleden en gaan ze er hopelijk mee aan de slag in de toekomst”, aldus gedeputeerde van Erfgoed, Cultuur en Toerisme Igor Philtjens.
Jong redt Oud
De naam spreekt voor zich: jonge mensen redden oude dingen. Ze adopteren een stuk erfgoed in hun buurt en helpen actief mee met de restauratie, het onderhoud, de ontsluiting en communiceren erover. Dit alles gebeurt onder begeleiding van een leerkracht of expert. Samen gaan ze ook op zoek naar de boeiende verhalen die schuil gaan achter het erfgoed en soms eeuwen teruggrijpen. We moeten er dan ook over waken dat deze verhalen blijven leven. Zo creëren we een interessante dynamiek van samenwerken, met in de hoofdrol jongeren die met een frisse blik naar erfgoed kijken, nieuwe vaardigheden leren, kennis opdoen van andere generaties en zich engageren voor de lokale gemeenschap. “Jong redt Oud”-projecten hebben een verbindende werking, zetten de (soms onbekende) historische rijkdom van een gemeente in de schijnwerpers en geven aanleiding tot nieuwe, duurzame partnerships. Kortom, een win-win situatie voor alle betrokken partijen.
Gedeputeerde Igor Philtjens: “Een boeiende uitdaging, vermits erfgoed weleens als ‘stoffig’ bestempeld wordt. Volkomen onterecht, want erfgoed is brandend actueel en duikt dagelijks, al dan niet letterlijk, op in de media. Het maakt deel uit van ons leven, het geeft ons identiteit en zit verweven in ons maatschappelijk DNA. We moeten er dan ook over waken dat het erfgoed van morgen veilig is in de handen van de jeugd van vandaag. Want een scherp inzicht in het verleden geeft een klare kijk op de toekomst en versterkt onze grip op het heden.”
8 unieke projecten in 2018
Dit jaar gingen Limburgse jongeren met heel diverse soorten erfgoed aan de slag, via de school, de jeugdbeweging, een vereniging of als individuele deelnemer aan een van de projecten. Van een stage in een authentieke molen tot het eigenhandig vitsen en lemen van een wand, een korte terugblik.
Velm: Hoogstamboomgaard op school
Basisschool 't Vlindertje ligt midden in het voormalige hoogstamboomgaardenlandschap van Sint-Truiden. De leerlingen werden aan het werk gezet met de aanleg van een hoogstamboomgaard op de speelplaats. Ze gingen hiervoor op verkenning in een boomgaard in de buurt en speelden een boomgaardspel. De ideale manier om kennis te maken met het fruitige verleden van de streek en hun steentje bij te dragen aan het behoud van hoogstamboomgaarden, hét landschappelijk erfgoed van de Haspengouwse fruitstreek.
Nieuwerkerken: Hooien in de Zijp
Manueel hooien met een zeis en vervolgens hooimijten bouwen om het hooi te laten drogen, een honderdtal leerlingen van het vierde leerjaar van de basisscholen in Nieuwerkerken deden het allemaal zelf! Zo leerden ze de vallei van De Zijp, een belangrijk cultuurhistorisch landschap, van dichtbij kennen en verhoogden ze de natuurwaarde van dit bijzondere gebied.
Zolder: Pastorietuin krijgt bijenhal
In het kader van de opwaardering en ontsluiting van de historische tuin van de Witherenpastorie Woutershof bouwden leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar van basisschool “’t Molenholleke” eigenhandig een bijenhal. Daarnaast maakten de leerlingen, onder begeleiding van de Heemkundige Kring Zolder vzw en enkele lokale imkers, de beschermde tuin wat vriendelijker voor bijen en andere insecten. Ook in de toekomst zullen de jongeren betrokken worden bij het onderhoud van de tuin en kunnen ze er terecht voor workshops.
Gingelom: Kinderen ontdekken tumuli
Via workshops liet gemeente Gingelom kinderen uit de buurt kennis maken met archeologie en het verhaal achter de tumulisites “De Drie Tommen” en “De Twee Tommen”. Beide sites maken deel uit van een groep van zes “tommen” binnen een straal van 1,5 kilometer rond Montenaken (Gingelom) en dateren uit de tweede helft van de tweede eeuw na Christus.
Overpelt: Op molenstage in de zomervakantie
Een echte molenaar nam kinderen uit de buurt afgelopen zomer onder zijn vleugels en liet hen zelf ontdekken hoe een molen precies werkt. Ze mochten heel wat dingen eigenhandig uittesten en kwamen te weten wat er allemaal bij het onderhoud van de Sevensmolen en de Bemvoortse molen komt kijken.
Loksbergen (Halen): Chiro redt vakwerk
Chiro Loksbergen stak de handen uit de mouwen en restaureerde eigenhandig een wand van het Streekmuseum “De Reinvoart”, dat gevestigd is in een historische langgevelhoeve. Ze pasten hiervoor de eeuwenoude techniek van vitsen en lemen toe. De Chiromeisjes en -jongens leverden onder begeleiding van volkskunstkring “De Reinvoart”, IOED Lage Kempen en Tree-Hive een mooi staaltje vakwerk af.
Meeuwen-Gruitrode: Olieslagmolen Ellikom in de kijker
De derde graad van de vrije basisschool in Ellikom is aan de slag gegaan met de plek waar de olieslagmolen destijds stond. Sinds 1963 staat de molen immers in Bokrijk. Met de hulp van leerkrachten en de lokale heemkundige kring gingen de leerlingen al op pad voor interviews met bewoners. Zo verzamelden ze heel wat verhalen die ze graag met het publiek willen delen. De site zal ook opgewaardeerd worden tot een volwaardige publiekstrekker.
Koninksem (Tongeren): “Op de Heufkens” wordt blootgelegd
Leerlingen van de tweede en derde graad van de Gemeentelijke Basisschool “Tumuli” ontwikkelen momenteel een wandeling en ontsluiten op die manier de archeologische opgravingen op de site in de Paardsweidestraat “Op de Heufkens”. Ze worden hierin begeleid door de heemkundige kring “Keunsem Vrugger”.
Aan de slag in 2019
De provincie Limburg wil inspireren en zet voluit haar schouders onder “Jong redt Oud”. Het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed motiveert en ondersteunt iedereen die jongeren wil inschakelen als ambassadeur van lokaal erfgoed, van het kapelletje om de hoek, het kerkhof bij de school tot de molen in de weide. “Jong redt Oud” steunt immers op het principe dat de dingen die je al doende leert, langer bijblijven. Door samen de handen uit de mouwen te steken verwerven leerlingen heel wat inzicht in het verleden en ontdekken ze de rijkdom van hun omgeving.
Wie in navolging van de 13 “Jong redt Oud”-projecten uit 2017 en 2018 een project op poten wil zetten in 2019, kan bij het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed terecht voor de nodige expertise op gebied van erfgoed, heel wat tips en tricks om jongeren te inspireren en wordt in contact gebracht met professionals in het vakgebied zoals erfgoeddiensten, natuurorganisaties, heem- en geschiedkundige kringen, gidsen, …
Een project indienen en een subsidie aanvragen?
Vanaf 2019 zal er gewerkt worden met een subsidiereglement. Het “Jong redt Oud”-subsidiereglement zal, net als in 2018, lokale actoren ondersteunen om een project uit te werken en uit te voeren. Elke aanvrager kiest een onroerend erfgoedsite en zoekt jongeren die ermee aan de slag willen gaan.
De provincie Limburg voorziet voor de uitwerking van een “Jong redt Oud”-project een financiële ondersteuning van maximum 2 500 euro (inclusief btw en/of andere kosten). De subsidie kan aangevraagd worden door lokale besturen, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, vzw’s en feitelijke verenigingen.
Neem contact op met het PCCE via jro@limburg.be of + 32 11 23 75 75.