Het herinneringspark in Halen met zijn imposante opstelling van 44 uitvergrote betonnen Stahlhelmen werd gecreëerd in het kader van het herdenkingsproject “Limburg 1914-1918. Kleine verhalen in een Groote Oorlog”. Nu, vier jaar later, breidt het park uit met extra helmen, hun verhalen en een picknickbank. Gecontroleerde mosbegroeiing levert de helmen stilaan terug over aan de natuur.
Gedeputeerde van Erfgoed Igor Philtjens over de nieuwe ingrepen: “Sinds mei 2016 is het Herinneringspark in Halen een trekpleister op het toeristisch fietsroutenetwerk. Het park is ondertussen ook ingeburgerd bij bewoners en bezoekers als een plaats waar reflectie en creativiteit, verleden, heden en toekomst samenkomen. Vandaar ook onze keuze om het park en de verhalen die het vertelt, uit te breiden. We vonden het immers belangrijk om, via twee extra helmen, ook het Duitse perspectief te integreren in het Herinneringspark. Er komt een picknickbank waar fietsers tot rust kunnen komen en het omliggende landschap bewonderen. Tests met mosbegroeiing tot slot moeten uitwijzen hoe de natuur de helmen de komende jaren mee kan vormgeven.
We zorgen ervoor dat het park zijn belevings- en bezinningswaarde kan bewaren tot in de verre toekomst.”
Extra helmen, plaats voor het Duitse verhaal
Ook de Duitse soldaten hadden hun verhalen over de Eerste Wereldoorlog in Limburg. Die maken evenzeer deel uit van de geschiedenis en kunnen ons lessen leren voor de toekomst. Vandaar de uitbreiding met twee helmen, die de verbondenheid in Limburg, maar ook tussen België en Duitsland, tussen alle Europese landen, mee symboliseren.
De Limburgse kunstenaars Jee Kast en Medardo Maseroli bewerkten twee helmen tot opvallende creaties, één met een verhaal uit Limburg, één met een verhaal uit Duitsland. Hun inspiratie putten ze uit een themaweek waarbij Belgische en Duitse jongeren op de militaire begraafplaats in Lommel van gedachten wisselden.
Uitwisseling met Pasewalk (D)
De helm met het Duitse verhaal krijgt een permanente plek in Halen.
De Limburgse helm zal, na een tussenstop in Halen, in oktober 2019 permanent te bewonderen zijn in Pasewalk, een stad ten noorden van Berlijn. Pasewalk en Halen zijn al sinds 2001 verbonden door een jumelage. De gemeenten delen dan ook net dit stuk geschiedenis: een regiment uit Pasewalk werd ingezet bij de bewuste slag in Halen.
De uitwisseling moet de huidige Europese samenhorigheid symboliseren, meer dan honderd jaar na de gewelddadige gebeurtenis.
Een derde helm, die ook in Halen blijft, is een onbewerkte versie. De helm verwijst naar de oorsprong van het project met onbewerkte grijze helmen strak in het gelid. Die identieke helmen symboliseerden de soldaten die ook identiek naar het front vertrokken, maar na 4 jaar getekend voor het leven en met elk hun eigen verhaal, naar huis terugkeerden.
De natuur neemt over
De volgende jaren zullen de creaties op de helmen vervagen. De natuur neemt de helmen definitief op in het landschap, zoals dolmen en menhirs die overgroeid zijn met mos, gras, ...
Om te onderzoeken wat er met de helmen zal gebeuren wanneer de natuur het overneemt, kregen enkele nu al een moslaag.
“Nu testen we op enkele helmen wat het effect van begroeiing is. Die vervaagde helmen staan symbool voor de teruggekeerde soldaten die zich opnieuw probeerden te integreren in de samenleving. Ze verborgen en verzwegen vaak wat ze hadden meegemaakt, maar droegen de verhalen eeuwig met zich mee.
Al zijn we er over honderd jaar zelf niet meer, laten we hopen dat deze plek blijft bestaan en ons blijft herinneren aan dat stuk geschiedenis dat we nooit willen herhalen”, besluit gedeputeerde Igor Philtjens.
Achtergrond: 44 helmen op doortocht door Limburg
Het project “Limburg 1914-1918. Kleine verhalen in een Groote Oorlog” bundelde sinds 2013 uiteenlopende activiteiten van verschillende Limburgse organisaties om de menselijke, kleine verhalen uit de Eerste Wereldoorlog in de huiskamer van elke Limburger te brengen. Dankzij dit opzet, zijn frisse en participatieve aanpak en de manier waarop het dit erfgoed terug tot leven bracht, kreeg het project ook internationaal heel wat erkenning en prijzen, waaronder de wereldtitel “The Best in Heritage 2017 – Project of Influence”.
Ook het project met de helmen, een initiatief van het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed (PCCE), maakte hiervan deel uit. 44 betonnen, vergrote Stahlhelmen werden onbewerkt en identiek opgesteld bij C-Mine in Genk, gingen daarna elk naar een Limburgse gemeente waar ze lokaal bewerkt werden en elk een lokaal verhaal meekregen om vervolgens opnieuw te verzamelen, in Bokrijk. Hun uiteindelijke bestemming was de plaats waar in 1914 in Halen de Slag der Zilveren Helmen plaatsvond, een zware veldslag waarbij zowel aan Belgische als aan Duitse kant veel jonge mannen het leven lieten.