Hoe maak je betaalbare huisvesting?

In het najaarsprogramma van 2022 verdiepten de Woonacademie en haar deelnemers zich in betaalbare huisvesting. Volgende sessies kwamen aan bod of staan nog gepland:

1. Goed opdrachtgeverschap en kwalitatieve sociale huisvesting – 6 oktober 2022
2. Betaalbaar wonen in de praktijk gezet - 7 oktober 2022
3. Werksessie "Betaalbaar wonen en cross-industriële innovatie" - 9 december 2022

1 Goed opdrachtgeverschap en kwalitatieve sociale huisvesting – 6 oktober 2022

Op 6 oktober 2022 vond in C-Mine de eerste activiteit plaats van het najaarsprogramma van de Woonacademie, i.s.m. Embuild Limburg, Architectuurwijzer en Atelier W20.

Na een korte inleiding door Inge Moors, gedeputeerde van Wonen, startte het gesprek onder leiding van Peggy Totté, artistiek directeur van Architectuurwijzer. Samen met Gert Eyckmans, directeur van het VVH en voormalig directeur van “De Ideale Woning” debatteerden ze met 6 Architectenbureaus en 6 sociale woonorganisaties. Bart Dehaene, architect met ruime ervaring in het ontwerpen voor sociale huisvestingsmaatschappijen en Erik Wieërs, de Vlaamse Bouwmeester, voedden mee de discussie.

Als vertrekpunt koos Peggy Totté een quote van bOb Van Reeth, de eerste Vlaamse Bouwmeester. “De kwaliteit van een project begint bij de kwaliteit van de opdrachtgever. Het is in de eerste plaats hij/zij die de opdracht oriënteert, niet door de architect te vervangen, maar door zijn/haar eigen cultuur en ideeën aan het programma toe te voegen, als een culturele intentie voor de opdracht. Architectuur is te belangrijk om uitsluitend aan architecten over te laten.”

Voor een uitgebreide verslaggeving verwijzen we naar de brochure van de Woonacademie die in het voorjaar van 2023 zal gepubliceerd worden en de website van Architectuurwijzer. Wel geven we hier al enkele belangrijke inzichten mee.

• Een heldere definiëring is een belangrijke voorwaarde voor kwaliteit. Een duidelijke communicatie over de wederzijdse verwachtingen is van groot belang om te komen tot een duidelijke en gedragen projectomschrijving. Iedere fase moet daarom goed doorgesproken worden.
• Het doorlopen van een stevig voortraject met alle partners in de meest ruime zin van het woord is cruciaal en resulteert in een beter ontwerp en beter resultaat.
• De rol van procesbegeleider is een vak apart en vraagt eigen vaardigheden en competenties van elke architect, ongeacht de organisatie waarvoor je werkt.
• Het werken met een wedstrijdformule dient doordacht te gebeuren. Het koppelen van het voortonwerp en het ontwerp kan een troef zijn.
• Het is belangrijk dat de architect een duidelijke visie heeft van het project in relatie met de buurt.

De inspiratieavond werd afgerond met een hapje en een drankje waarna we ons met meer dan 180 personen lieten inspireren door Bart Dehaene met zijn lezing over architectuur en sociale huisvesting. Bekijk via architectuurwijzer.be/bart-dehaene-architectuur-van-de-sociale-huisvesting de opname van de lezing.

Deze lezing werd georganiseerd door Stad Genk en Architectuurwijzer als randprogramma in het kader van de tentoonstelling over het werk van Doshi.

2 Betaalbaar wonen in de praktijk gezet - 7 oktober 2022

Met meer dan 90 personen, allen actief binnen het woonthema, gingen we op de Bouwcampus samen op zoek naar inspirerende en nieuwe mogelijkheden van betaalbare huisvesting voor Limburg.

4 visies op betaalbaar wonen

De dag werd gestart met een mooi filmpje als intro op het thema. Een ambtenaar Wonen, een welzijnsorganisatie, een projectontwikkelaar en een docent aan de architectuuropleiding van UHasselt verduidelijkten betaalbaar wonen. 

Daarna gaf Sien Winters, coördinator van het steunpunt Wonen, een korte inleiding op het concept betaalbaar wonen en ging dieper in op een aantal misverstanden.

Zo illustreerde zij met cijfers dat de grootste problemen op het vlak van betaalbaar wonen zich situeren in de private huurmarkt en niet op de koopmarkt. Jonge starters die voor het eerst een woning verwerven, kampen weliswaar ook vaak met moeilijkheden rond “betaalbaarheid”, maar deze zijn vaak tijdelijk en dit in tegenstelling met de huurmarkt.

Erik Wieërs, de Vlaamse Bouwmeester zocht vanuit zijn ambitienota naar een evenwicht tussen ruimtelijke en architecturale kwaliteit en betaalbaarheid vanuit verbinding en samenwerking. Bekijk hier zijn lezing.

Vanuit 4 praktijkvoorbeelden werd in 8 werkgroepen gezocht naar de haalbaarheid voor Limburg. De belangrijkste inzichten over de volgende projecten kun je hier weldra lezen. Hieronder vind je alvast een korte beschrijving.

1. CIRCL®
   Wim Pieters, Chief Inspiration van Circl.be, presenteerde het concrete praktijkvoorbeeld "CBCI Living Lab" en de opschaling ervan onder het merk CIRCL®. Hier kiest men ervoor om (radicaal) digitaal en circulair bouwen te verbinden met betaalbaar wonen?
   Raadpleeg hier de presentatie.
   
   
2. Het Pandschap 
   Het Pandschap is opgericht in 2018 en ondertussen actief in de regio Gent, Antwerpen, Brussel en Rivierenland. Als eigenaar van een leegstaand pand kies je voor zorgeloos renoveren én een sociale toekomst voor je pand. Bert Van Den Broele, één van de drijvende krachten achter het project, ging in op de vraag naar de kansen voor Limburg.
   Raadpleeg hier de presentatie.
   
   
3. Community Land Trust 
   Hanne Verstreken, coördinator van Community Land Trust (CLT) Leuven nam ons mee in het Leuvense verhaal van wonen op gemeenschapsgrond. Een doelgroepen- en betaalbaalbaarheidsonderzoek lagen samen met een haalbaarheidsstudie aan de basis van het project. Zij vertelde ons voor wie deze vorm van wonen betaalbaar is en welke rol een lokale overheid hierin kan opnemen.
   Raadpleeg hier de presentatie.
   
   
4. Inclusie Invest 
   Inclusie Invest is een vastgoedcoöperatie die kleinschalige en betaalbare woningen bouwt, financiert en beheert voor mensen met een zorgnood. Carmen Martens, directeur Bouw vertelde over de 10 projecten in Vlaanderen, waarvan 2 in Limburg, en het unieke financieel model dat Inclusie Invest aanbiedt om de diverse projecten effectief te realiseren.
   Raadpleeg hier de presentatie.

Tot slot formuleerden Inge Moors (gedeputeerde van Wonen), Chris Slaets (directeur Embuild Limburg) en de Vlaamse bouwmeester Erik Wieërs welke rol zij concreet kunnen opnemen in betaalbaar wonen voor Limburg en bij uitbreiding voor Vlaanderen.

Onderaan deze pagina vind je enkele sfeerbeelden.

Bekijk hier de aftermovie.

3 Werksessie "Betaalbaar wonen en cross-industriële innovatie" – 9 december 2022

De Woonacademie koos dit keer voor een verbredende werksessie met Marc Heleven vanuit de invalshoek cross-industriële innovatie.

Marc is co-auteur van ”Not invented here: cross-industry innovation”, waarvan ondertussen meer dan 50.000 exemplaren verkocht zijn in 4 talen. Online zoekt hij naar ideeën en toont ons wat we kunnen leren van andere sectoren, industrieën of bedrijven over de betaalbaarheid van producten en/of woningen.

Met een 30 -tal personen beluisterden we de ideeën van Marc en gingen we in kleinere werkgroepen aan de slag met cross-industriële werkvormen.

Bekijk hier de presentatie van Marc Heleven.

Na deze introductie gingen we in kleinere werkgroepen concreet aan de slag met cross-industriële werkvormen. We polsten nadien bij de deelnemers van wat zij meenemen uit deze onverwachte inspiratiesessie. Hierbij een paar reacties:

• “Boeiend om te zien hoe totaal verschillende bedrijven elkaar kunnen inspireren/aanvullen.”
• “Innovatie en bevruchting komen steeds van buitenaf.”
• “Je krijgt energie door naar andere voorbeelden te kijken.”
• “Boeiend: het is anders denken, waarbij niet de platgetreden paden worden bewandeld.”
• “Leuke methode om mensen, met ervaring over verschillende problematieken heen, inzichten te doen delen zonder over de problemen zelf te praten.”
• “Product-denken om vernieuwende oplossingen te vinden voor een zo complex probleem als betaalbaar wonen.”

Hieronder vind je nog enkele sfeerbeelden van de werksessie.